عنوان خبر:گنبد کاووس؛ پایتحت سوارکاری و معماری ایران
جمعه 12 فروردين 1390 - 13:47:39


گنبد کاووس با داشتن مجموعه عظیم سوارکاری و بلندترین برج آجری جهان در شرق گلستان به پایتخت سوارکاری ایران، مرکز گردشگری و معماری معروف است.



به گزارش خبرنگار پيام گلستان به نقل از خبرگزاری مهر، مجتمع سوارکاری گنبد در سال 1340 با اهداف مسابقات کورس اسب دوانی و تولید و پرورش اسبهای اصیل ترکمن تاسیس شد.

بعد از انقلاب مجموعه با تصویب شورای انقلاب به سازمان تربیت بدنی واگذار و در حال حاضر مدت سه سال است که مجتمع با تمام اموال منقول و غیر منقول به شرکت تجهیز و نگهداری اماکن ورزشی سازمان تربیت بدنی واگذار شده است.
این مجموعه دارای 120 هکتار زمین کشاورزی، پارکینگ، فضای سبز، پیست اسبدوانی به مساحت تقریبی30 هکتار، سوئیت، ویلا، اصطبل زمستانه و تابستانه، جایگاه مسابقات و استخر شنا است.
مسابقات اسبدوانی در فصلهای بهار پاییز برگزار می شود و علاقمندان زیادی را از گوشه و کنار کشور به خود جذب می کند و این مسابقات اسبدوانی به جز گنبد در شهرهای تهران، مشهد، کردستان و بندر ترکمن برگزار می شود.
شهرستان گنبدکاووس با وسعتی معادل پنج هزار و 72 کیلومتر مربع و جمعیتی بالغ بر 289 هزار نفر درسال 1385 در فاصله 98 کیلومتری از مرکز استان واقع شده و از شمال با 145 کیلومتر مرز مشترک با کشور ترکمنستان و از جنوب با شهرستان‌های آزادشهر و رامیان از شرق با شهرستان‌های کلاله و مینودشت و از غرب با شهرستان‌های آق‌قلا و علی‌آباد همسایه است.
نام این شهر از قابوس‌ بن وشمگیر یکی از ملوکان آل‌ زیار گرفته شده است که مرکز حکومت خویش را جرجان یا گرگان قدیمی واقع در سه کیلومتری این شهر قرار داده بود.
جرجان از شهرهای با قدمت 1500 ساله که در سال 98 هجری قمری یزیدبن سهلب عرب این شهر را تصرف کرد و در حین جنگ خرابی‌هایی به آن وارد آمد که بعدها تعمیر و مرمت شد، شهر جرجان بر اثر تهاجم تیموریان ومغلول‌ها از بین رفت و بعدها شهری بنا شد که در سال 1316 گنبدقابوس نام گرفت.
برج قابوس، شاهکاری معماری اسلامی

این بنای معروف که یکی از بلندترین آثار تاریخی جهان بشمار می‌‌آید بر فراز تپه خاکی که قریب 15 متر از سطح زمین بلند تر است قرار دارد و در سال (397 ه. ق. و 375 ه. خ) و در زمان سلطنت شمس المعالی قابوس بن وشمگیر و در شهر جرجان که پایتخت پادشاهان آن دیار بوده، بنا شده است.
پروفسور آرتور اوفام پوپ در مورد این بنا چنین نوشته است: در زیر سمت شرق کوههای البرز و در برابر صحراهای پهناور آسیا یکی از بزرگ‌ترین شاهکارهای معماری ایران با تمام شکوه و عظمت خود قد بر افراشته است.
این بنا گنبد قابوس بقعه آرامگاه قابوس بن وشمگیر بوده و برج آرامگاه از هرگونه آرایش مبراست. مشخصات سازه گنبد قابوس شامل دو قسمت پی یا پای بست بنا و بدنه است که گنبد مخروطی پی سازی بنا از زمین سفت شروع و تا ارتفاع حدود 15 متری با آجر و مصالح مشابه خود بنا انجام شده است.
درون پای بست، سردآبی وجود داشته که پا کار طاق آن هنوز بر جای است، ولی بر اثر کاوشهای پیاپی کاوشگران که در پی گنج بوده‌اند آثاری از کف آن بر جای نمانده است.
بدنه مدور خارجی گنبد قابوس دارای 15 ترک (دندانه نود درجه) است، (همانند ستاره ده پر) این ترکها که در اطراف آن و به فواصل مساوی از یکدیگر قرار دارند، از پای بست بنا شروع و تا زیر سقف گنبدی ادامه می‌‌یابد و میان این ترکها با کوهه‌ای آجری پر شده است.
بجز در ورودی، راس این ترکها به اندازه یک مترو 34 سانتی متر از یکدیگر فاصله دارند، قطر داخلی گنبد به طول 9 متر و 70 سانتی متر و قطر آن از قاعده ترکها بطول 14 متر و 66سانتی متر و طول قطر آن از رأس ترکها یا به عبارتی قطر ارباب یا پای بست آن 17 متر و شش سانتی متر است.

ضخامت میل از پایین به بالا کرنش کمی دارد و در ارتفاع 37 متری گنبد مخروطی بنای برج را تکمیل می‌‌کند، این گنبد که با آجرهای مخصوص دنباله دار کفشکی ساخته شده است دو پوسته است.
گنبد درونی مانند گنبدهای خاکی به شکل نیم تخم مرغی و از آجر معمولی است و پوسته بیرونی با آجر دنباله دار، و ارتفاع این گنبد مخروطی 18 متر است.
در بدنه شرقی روزنه‌ای تعبیه شده که ارتفاع آن یک متر و 90 سانتیمتر است، عرض روزنه در قسمت بالا 73 و در وسط 75 و در پایین 80 است.
در ضلع جنوبی آن یک ورودی است که 1.5 متر عرض و 5.55 متر ارتفاع دارد. در درون طاق هلالی سر در آن، مقرنسی است که به نظر می‌‌رسد در مراحل نخستین پیشرفت این نوع تزئینات معماری و گچ بری است.
شاید این مقرنس ساده و در عین حال زیبا از اولین نمونه‌های مقرنس سازی در بناهای اسلامی است که بتدریج تکمیل شده است
دکتر ویلسن آمریکایی نماینده دانشگاه پنسیلوانی نیز در بازدید و تحقیقاتی که از این بنا داشته راجع به این مقرنسها چنین نوشته است: بالای در، داخل هلال مدخل گیلویی مقرنسی است که در مراحل اولیه ترقی است و این یکی از نمونه‌های تزئینی است از اصول یک معماری که بعد اهمیت پیدا کرده است و در ردیف کتیبه کوفی بصورت کمربند وار بدنه را آرایش کرده است که یک ردیف آن در 8 متری پای آن و دیگری بالا در زیر گنبد مخروطی قرار دارند.
نوع نوشته کوفی کتیبه‌ها ساده و آجری است، حروف آن آرایش ندارند، برجسته و خواناست و حاشیه دور آنها قاب مستطیلی شکلی از آجر است.

مصالح بکار رفته در این بنا ملات ساروج و آجر است، این بنا تماما از آجرهای پخته قرمز ساخته شده است، آجرهای سخت این بنا بدلیل عوامل جوی بمرور به رنگ برنزی در آمده است.
در نحوة اجرای این ساختمان بدلیل نبودن امکانات و تکنولوژی پیشرفته به جای چوب بست از کوبه و متراکم کردن خاک به دور نما بصورت مارپیچ و پله ای تا انتهای آن استفاده شده است که بعد از اتمام بنا خاکها را بصورت تپه در اطراف بنا پخش کرده اند.
شیوه معماری بنا، این بنا یکی از اولین ساختمانهایی است که مرز بین شیوة معماری خراسانی و رازی محسوب می شود و در واقع مربوط به اوایل دورة شیوة معماری رازی است و ساختمان این بنا تماما از آجر و ملات ساروج ساخته شده است و یکی از بارزترین ویژگیهای شیوة معماری رازی استفاده از آجر با بهترین کیفیت ممکن است.
از ابتدای تعطیلات نوروزی تا پایان روز دهم فروردین،112 هزار و 877 مسافر نوروزی از اماکن تاریخی و تفریحی شهرستان گنبد کاووس از جمله برج قابوس بازدید کردند.


این خبر از طرف پایگاه خبری گلستان نیوز
( http://www.golestannews.ir/news-3166.html )