امیر دریادار حبیب الله سیاری فرمانده‌ی نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در گفت‌وگويي نكات خواندني از جزئيات ساخت ناوشكن بومي جماران، محدوديت‌هاي فراروي اين پروژه عظيم و نقش محوري رهبر انقلاب در فرمان ساخت، جوانب‌سنجي، رهنمودها و روحيه دادن به متخصصان و سازندگان اين پروژه عظيم را بيان كرد.

به طور كلی ساخت ناوشكن در نیروی دریایی از وضعیت خاصی برخوردار است. ناوشكن در نیروی دریایی جزء عناصر تجهیزات محور محسوب می‌شود؛ یعنی باید تجهیزات مناسب در اختیار داشته باشیم تا بتوانیم برای ساخت آن اقدام كرده ودر درياها حضور داشته باشيم. البته این به معنای بی‌توجهی به نیروی انسانی نیست، چرا كه اگر شما بهترین تجهیزات را هم داشته باشید ولی نیروی انسانی كارآمد نداشته باشید، از كارایی خوبی برخوردار نخواهید بود. حال اگر تجهیزات‌تان تولید داخل باشد و در كنار آن نیروی انسانی كارآمد و خوبی هم داشته باشید، می‌توانید بهترین بهره‌ را از آن ببرید. با همه‌ی این تفاسیر نیروی دریایی تجهیزات محور است و باید تجهیزات لازم را داشته باشد تا بتواند روی سطح آب و یا زیر آب حضور جدی داشته باشد و بتواند از منافع مملكت دفاع كند. خب برای این‌كه تجهیزات داشته باشیم، باید چه كنیم؟ در طول سالیان قبل از انقلاب ما نیروی دریایی قدرتمندی نداشتیم؛ علت آن هم این بود كه توان تولید در داخل مملكت را نداشتیم كه بتوانیم تجهیزات را خودمان بسازیم و استفاده كنیم. در آن سال‌ها اگر تجهیزات دریایی هم در اختیار داشتیم، همه‌اش ساخته‌ی دست دیگران بوده است. نكته مهم اینجاست كه تعمیر و نگهداری آن را هم خودشان انجام می‌دادند و نرم‌افزارش هم در اختیار خودشان بوده است. ما به عنوان یك كاربر معمولی از این‌ تجهیزات استفاده می‌كردیم و بیشتر از این هم اجازه نداشتیم؛ ضمن این‌كه در نهایت مأموریتی هم كه انجام می‌گرفته است در خط و زنجیره‌ی خواسته‌ی دیگران بوده است.

بعد از این‌كه انقلاب پیروز می‌شود ما كاملاً مستقل عمل می‌كنیم و خواسته‌هایی هم كه از سوی بیگانگان به ما تحمیل می‌شد همه از بین می‌رود. تعمیر، نگهداری و نرم‌افزار تجهیزاتی هم كه در اختیار داشتیم، همه در دست دیگران بود. حالا ببینید ما در آن زمان چه وضعیتی داشتیم. برای این‌كه بتوانیم از تجهیزات موجود استفاده كنیم، با مشكلات زیادی رو به رو بودیم. ولی با همان درس خودباوری و خوداتكایی كه از انقلاب یاد گرفته بودیم، خیلی سریع بر تجهیزات موجود تسلط پیدا كردیم و از آن به بهترین نحو ممكن استفاده كردیم و توانستیم در عرصه‌ی دریا در همان 67 روز اول جنگ دشمن‌مان را شكست دهیم. در واقع به خاطر اعتماد به نفس و خودباوری كه در كاركنان نیروی دریایی به وجود آمده بود، توانستيم به این موفقیت دست پیدا كنيم.

اما استفاده‌ی مستمر از این تجهیزات بالاخره ملزوماتی هم داشت به طور مثال نیاز به تعمیر و نگهداری و یا نیاز به تعویض قطعه. اینها مسائلی بود كه نمی‌شد به آن بی‌توجه باشیم. خب آیا كسی به ما كمك می‌كرد؟ آیا كسی به ما قطعه می‌فروخت؟ آیا كسی به ما نرم‌افزار می‌داد؟ جواب همه این سوالات منفی است. هیچ كشوری در دوران دفاع مقدس حاضر به این كار نبود. فرمانده‌ی معظّم كل قوا هم در سخنانشان فرمودند كه حتی حاضر نبودند كه به ما سیم خاردار بدهند. حالا شما فرض كنید، با این اوضاع می‌توانید قطعه‌ا‌ی حساس از یك ناوشكن را بخرید؟ قطعا امكان‌پذیر نبود.

به هر حال ما وارد دفاع مقدس شدیم و با خودباوری و شجاعت تجهیزات را تعمیر و نگهداری كردیم. اما نیازمندی‌ها روز‌ به روز زیادتر می‌شد و آن‌جا بود كه فرمان تشكیل جهاد خودكفایی در نیروهای مسلح توسط رهبر معظم انقلاب صادر شد. این حركت موثر باعث شد كه ما بیشتر به طرف ساخت قطعات و دستگاه‌های مورد نیازمان برویم. گام اول با صدور دستور تشكیل جهاد خودكفایی، ساخت قطعات بود. تولید قطعات كه شروع شد، نیازمان به خرید قطعه برطرف شد و توانستیم دستگاه‌ها را به خوبی نگهداری كنیم. اما بعد از ساخت قطعه در اجرای همان فرمان به دنبال ساخت سامانه رفتیم. در واقع با گردآوری یك سری از قطعات، دستگاه‌هایی را به وجود آوردیم و سامانه ساختیم. بعد هم توانستیم این سامانه‌ها را به روز كنیم و روی یگان‌های شناورمان به كار بگیریم. چون اگر شما تجهیزات داشته باشید ولی به فناوری روز مجهز نباشید باز هم حرفی برای گفتن در پهنه‌ی دریاها ندارید.

در نهایت بعد از ساخت سامانه به این فكر افتادیم كه به دنبال ساخت خود یگان باشیم. به این ترتیب از جزء شروع كردیم و به كل رسیدیم، یعنی به جایی كه حالا باید خود ناو را بسازیم. همان اول صحبتم هم اشاره كردم كه دیگران چیزی به ما نمی‌دادند و ما هم به طور طبیعی نباید تفكرمان به این سمت می‌رفت كه بخواهیم از آنها چیزی بخریم. تجربه هم به ما ثابت كرده بود كه شما هر چه قدر وسیله بخرید و در زنجیره‌ی دفاعی استفاده بكنید، قطعا دارای گلوگاه‌هایی است كه اگر اتفاقی بیفتد و اوضاع بحرانی و جنگی شود، این گلوگاه در اختیار دشمن است. در حالی كه به قطعات و تجهیزات نیاز دارید، دست شما را خالی می‌گذارند. شما در حالت دفاع می‌توانيد روی وسایلی كه متعلق به خودتان است حساب كنید و از صفر تا صد آن را مدیریت كنید؛ اگر غیر از این باشد، آن‌جایی كه نیاز دارید، یا كمك نمی‌كنند یا این‌كه در تنگنا قرار می‌دهند. بر همین اساس این برنامه در تهیه و تولید وسایل مورد نیاز چرخه‌ی دفاع وجود دارد و ما توانستیم بر همین مبنا پیش برویم.

ما از این جهت باید وارد عرصه‌ی ساخت یگان جدید می‌شدیم كه تعدادی از نیروهای شناورمان در طول هشت سال دفاع مقدس صدمه دیدند و تعدادی از آنها نیز از نظر قدمت خدمتی، سن‌شان بالا رفته بود و باید جایگزین می‌شدند. به طور مثال اگر عمر مفید یك ناو 30 سال باشد و 20 سال هم بیشتر از حد ممكن از آن استفاده كرده باشید، دیگر نمی‌توان از آن انتظار بیشتری داشت.

این تفكر را باز فرمانده‌ی معظّم كل قوا در نیروهای مسلح و به ویژه در نیروی دریایی به وجود آوردند كه دستور ساخت ناوشكن را صادر كردند. حالا چرا ناوشكن؟ ما كلاس‌های دیگری از ناو را هم داریم. ناوهای پشتیبانی، لجستیكی، ناوهای نیروبر، ناوچه و... ولی گل سرسبد نیروی دریایی در سطح آب، ناوشكن است. با این تفسیر، حضرت آقا می‌آیند و دستور می‌فرمایند كه بروید ناوشكنی با طراحی بالگرد و موشك بسازید. همین‌ جا اگر دقت كنید، به عمق نگاه ایشان پی ‌ببرید؛ چرا كه می‌شد این فرمان به این صورت‌ باشد كه ناوشكن بسازید، ولی ایشان تاكید می‌كنند باید با طراحی بالگرد و موشك باشد. عمق نگاه از آنجایی مشخص است كه یك ناوشكن برای این‌كه امروز در دریاها حضور داشته باشد و اقتدارش را نشان بدهد، لازمه‌اش این است كه هم موشك داشته باشد و هم بالگرد. چون اگر بالگرد داشته باشد، شعاع عملیاتی‌اش هم افزایش پیدا می‌كند. اگر انواع موشك‌ها را هم داشته باشد قدرت رزمی‌اش بالا می‌رود. وقتی هم كه ناوشكن شما مجهز به موشك باشد، ديگر سلاح‌های زير مجموعه موشك را هم به طور طبيعی دارد.

در طول ساخت ناوشكن با چه محدودیت‌هایی روبرو بودید؟

در طول ساخت محدودیت‌هایی وجود داشت و چون تجربه‌ی اول‌مان بود، با مشكلاتی مواجه بوديم، اما تسلط بر موضوع و اعتماد به نفس برای رفع این معایب و مشكلات بسیار حائز اهمیت بود. در طول این مدتی كه ناوشكن در حال ساخت بود، به طور مستمر از رهنمودهای رهبر معظم انقلاب استفاده می‌شد. ایشان در جایی هم فرمودند شما هر چه قدر پیش‌ بروید، پنجره‌های دیگری از علم و دانش و صنعت در ساخت ناوشكن برای شما باز خواهد شد و نگاه شما عوض می‌شود. واقعاً هم‌ این اتفاق افتاد و در اجرای همان فرمان، امروز این ناوشكن ساخته شده است.

در مورد رهنمودهای رهبر معظم انقلاب در جریان كار آیا نمونه‌های عینی وجود دارد كه به آن اشاره كنید؟

بله. در طول مدتی كه بحث ساخت این ناوشكن را دنبال می‌كردیم، در بعضی از مقاطع گزارشاتی به صورت حضوری و یا مكتوب به عنوان فرمانده‌ی معظّم كل قوا محضرشان تقدیم می‌شد، كه میزان پیشرفت كار را ارائه می‌‌كردیم. معمولاً ایشان با نگاه دقیقی كه به قضیه داشتند، موضوع را دنبال می‌كردند. اگر هم مشكلات موجود برای ایشان بازگو می‌شد دائما با اقتدار تاكید می‌كردند كه بروید و دنبال كنید، این مشكل هم حل می‌شود و واقعاً هم حل می‌شد.

هر جا با كمبود و كسری مواجه می‌شدیم، شاید بگویم مهم‌ترین مسئله وضعیت روحی و روحیه‌‌ی كاركنان ومتخصصان بود، كه معمولاً با تزریق روحیه‌ای كه حضرت آقا در این رابطه‌ها می‌كردند، پرسنل و دست‌اندركاران بیشترین تأثیر و انرژی را می‌گرفتند.

یعنی اعتماد به نفس و توكل مهمترین فاكتورهای مدنظر ایشان بود.

بله. اینكه ایشان در سخنان‌شان هم دائم می‌فرمایند كه به خدا توكل كنید و به او دل ببندید و تلاش كنید تا كار را جلو ببرید، به همین مسئله بازمی‌گردد. اعتماد به نفسی هم كه از سلسله مراتب و رده‌ها‌ی بالا به كاركنان زیرمجموعه منتقل می‌شود، خیلی مهم و حائز اهمیت است؛ به ویژه در یك كاری كه كاملاً نو و جدید است و سابقه‌ای هم نداشته است.

در مورد ویژگیهای این ناوشكن نیز اگر نكته‌ای وجود دارد، بفرمایید.

علاوه بر اينكه شعاع عملیاتی بسیار خوبی دارد از قدرت مانور بسیار بالايی نيز برخوردار است. سلاح‌های مختلف آن چه سطحی، چه هوایی و چه زیرسطحی، سلاح‌های به روز و مناسبی است. قابليت حمل بالگرد آن نيز به شعاع عملیاتی‌اش اضافه‌ كرده است. از جهت امكانات ارتباطی نيز از وضعيت بسيار مناسبی برخوردار است و از سرعت بسيار خوبی بهره‌مند است. دارای قدرت ماندگاری بالا در شرایط نامناسب جوی در اقیانوس‌ها نيز هست.

با همه اين تفاسير دو ویژگی‌ برجسته‌ی ديگری كه ناوشكن جماران دارد عبارت است از اينكه اولاً ساخت آن به طور كامل به دست توانمند متخصصین نیروهای دریایی صورت گرفته است و بعضی از قسمت‌هایش نیز با هماهنگی صنایع دفاع و نخبگان و متخصصان دانشگاهی انجام شده است و صد در صد بومی و وطنی است.

ثانیاً در جريان ساخت و به نتیجه رساندن این پروژه، هیچ كدام از كشورهای خارج نه كمك فكری به ما كردند و نه كمك ابزاری. هر چیز كه نیاز داشتیم تماماً در داخل مملكت و كارخانجات نیروی دریایی ساخته شد.

به هر حال اين افتخاری است كه بعد از سالها در این كشور موفق به ساختن ناوشكن شديم. همانطور كه پيشتر هم گفتم ناوشكن به عنوان گل سرسبد یگان‌های شناور سطحی در دریا شناخته می‌شود. چه از نظر ظاهر و چه از جهت تجهيزات و قدرت مانور و فعاليت.

توان كشورهای ديگر خصوصا كشورهای همسايه در ساخت ناوشكن چگونه است؟

كشورهای محدودی در دنيا توان ساخت ناوشكن را دارند. در منطقه هم اگر كشورهايی توانی در ساخت و ساز ناوشكن دارند، به تنهایی این كار را نكردند؛ یعنی به صورت ابزاری و يا فكری از دیگران كمك گرفتند. اما مهم اينجاست كه ما به تنهایی این كار را انجام داديم و همه چیز را خودمان ساختیم و به این‌جا رسیدیم.

بايد به اين نكته هم اشاره كنم كه این افتخار تنها برای نیروهای مسلح و ارتش نیست؛ بلكه این ملت و مملكت هستند كه به این توانمندی دست پیدا كردند. باید به ملت تبریك گفت و اين توانمندی را به آنها تقديم كرد. تبريك به اين دليل كه فرزندانشان به چنین توانمندی، افتخار و اقتداری دست يافتند كه قابل ارائه در سطح جهانی است.

با توجه به حضور گسترده آمريكا در خليج فارس و كشورهای حاشيه آن واكنش‌های سياسی نسبت به اين مسئله را چگونه ارزيابی می‌كنيد؟ اين مسئله چه اثری در وجهه بين‌المللی و روابط ما دارد؟

اين مسئله قطعاً در اقتدار نظام در عرصه‌ی جهانی موثر خواهد بود و بر همگان روشن می‌شود كه جمهوری اسلامی ايران از نظر علم و دانش و فن‌آوری به جايی رسيده است كه قدرت طراحی و ساخت ناوشكن را دارد. همانطور كه شما وقتی موفقيت‌های علمی و هسته‌اي و يا فرستادن ماهواره را مطرح می‌كنيد، موجبات تقويت وجهه‌ی نظام را فراهم كرده‌ايد، این مسئله هم همانگونه است. اين موفقيت‌ها علاوه بر تاثيرات شگرفی كه در عرصه‌ی بين‌الملل دارد، بر اين مسئله نيز دلالت می‌كند كه اگر ما به اقتدار و توانمندی این‌چنینی دسترسی پیدا می‌كنیم، هیچ‌وقت فكر تعرّض به منافع دیگران نداریم؛ بلكه ما برای دفاع از كشورمان و منافع‌مان، تجیهزات را خودمان می‌سازیم. اينكه ما دست نیاز به سوی دیگران دراز نمی‌كنیم تا برای دفاع از مرزهای آبی‌‌مان به ما تجهیزات بدهند؛ افتخار بزرگی است كه نصيب مملكت و ملت ما شده است. البته دیگران هم باید به این نقطه برسند. همسایگان ما همه باید بدانند كه می‌توانند روی پای خودشان بایستند و اقتدارشان را خودشان برای خودشان به وجود بیاورند. نه این‌كه دیگران در كنارشان قرار بگيرند بیايند و بعد بگويند ما اقتدار داریم. این اقتدار پوشالی به هيچ دردی نمی‌خورد. اقتدار باید برخاسته از خود ملت و مملكت باشد.

به هر حال همه كسی كه فكر می‌كند این ساخت و سازها ممكن است كه به ضرر منافع‌شان باشد سخت در اشتباه‌اند. چرا كه ما از ابتدا نوع تفكرمان را در ساخت و سازها مشخص كردیم. ما برای دفاع از منافع خودمان به دنبال ساخت و ساز هستیم و فكر تعرّض به منافع هیچ كسی را هم نداریم.

دست نیاز به سوی هیچ ‌كسی دراز نمی‌كنیم و هر جا هم كه لازم باشد، باید بتوانیم از منافع‌مان دفاع كنیم. مقام معظم رهبری هم می‌فرمایند «كه هر ملتی نتواند از خود دفاع كند، مرده است.» ما هم نمی‌خواهیم مرده باشیم؛ می‌خواهیم از خودمان دفاع كنیم تا ملت زنده‌ای باشیم و همه دنيا متوجه شوند كه ما ملت زنده‌ای هستیم.

منبع : رجانيوز