نتايج بررسي 'رابطه ميزان سلنيوم خاك و سرطان مري' كه ازسوي دانشگاه علوم پزشكي گرگان انجام شد نشان مي دهد كه ميزان سلنيوم در خاك استان بيش از حد مجاز بوده و اين مساله موجب افزايش بيش از حد مجاز سلنيوم در بدن ساكنين اين منطقه شده است. اين تحقيق اعلام مي كند كه اين مساله به عنوان يكي از عوامل خطر بروز سرطان مري در اين استان بخصوص در تركمن صحرا (منطقه با بروز بسيار بالاي سرطان مري) نقش ايفا مي كند. به گزارش ايرنا سرطان هاي دستگاه گوارش يكي از سرطان هاي شايع در جهان مي باشد و سرطان مري با 386 هزار مرگ و مير در سال رتبه ششم سرطان هاي شايع در سطح جهان را دارد. سرطان مري در منطقه خاور دور، آسياي ميانه و خاور نزديك شيوع بالايي دارد و كمربند جغرافيايي اين بيماري از چين تا شمال كشور ايران ادامه داد. در اين زمينه استان گلستان در شمال ايران بر روي اين كمربند قرار داشته و از 40سال قبل به عنوان منطقه با خطر بالاي سرطان مري شناخته شده است. تحقيق علوم پزشكي گرگان در اين زمينه مي گويد: در مطالعه Kmet ميزان بروز سرطان مري در قسمت شرقي حاشيه درياي خزر(گلستان كنوني)، 8/108و 1/174نفر به ازاي هر صد هزار نفر در مرد و زن گزارش شده است. اين مطالعه ادامه مي دهد به رغم كاهش مبتلايان به سرطان مري براساس مطالعات اخير (4/34و 3/36نفر مرد و زن به ازاي هر صدهزار نفرجمعيت) بروز سرطان مري در اين منطقه هنوز هم به طور قابل توجهي بالاتر از ساير نقاط جهان مي باشد. اين آمار در ساير نقاط جهان 5/11و 7/4 نفر مرد و زن به ازاي هر يكصد هزار نفر اعلام شده است. يادآور مي شود سرطان مري يك بيماري چندعاملي مي باشد كه براساس اين تحقيق مصرف مواد مخدر، مصرف الكل، نوشيدن چاي داغ، آرد حاوي سيليس، رژيم غذايي حاوي تنزوپيرين، جهش ژني و ميزان بالاي سلنيوم سروم از جمله عوامل ايجاد سرطان مري در استان گلستان مي باشد. 'سلنيوم' از جمله عناصر مورد نياز براي سلامتي انسان مي باشد و مهمترين منبع دريافت آن در حيوانان و انسانها، خوردن گوشت و غلات مي باشد. تحقيق محققان علوم پزشكي گرگان كه در مجله علمي اين دانشگاه ارايه شده است، نشان مي دهد كه در برخي مناطق استان سلنيوم با مقادير كم در منابع آب شرب وجود دارد و نيز در اكثر گياهان فرم غالب سلنيوم به صورت پروتئين باند شده يا متيونوسلينوم مي باشد. از سوي ديگر بايد به اين نكته توجه داشت كه سلنيوم در ميزان زياد مي تواند سمي باشد و خطر بروز سرطان را زياد كند. اين مطالعه اكولوژيك در استان گلستان نشان داد كه حدود 46/50درصد از كل جمعيت استان (يك ميليون و 625هزار نفر) در مناطق روستايي زندگي كرده و با توجه به تقسيم بندي استان به دومنطقه مشخص شد كه منطقه يك شامل تركمن صحرا منطقه پرخطر از لحاظ اين بيماري بوده و نشاندهنده آن است كه حدود 42درصد از جمعيت استان در اين منطقه زندگي مي كنند. همچنين در اين منطقه 60درصد زمين هاي زيركشت استان وجود داشته و درصد جمعيت روستايي در منطقه پرخطر و كم خطر به ترتيب 59درصد و 42درصد بود. براساس جدول اين تحقيق منطقه پرخطر در كمربندي از حاشيه درياي خزر به سمت شرق استان گسترده شده و مناطقي همچون بندرتركمن، اق قلا ، گنبد و كلاله را شامل مي شود. همچنين منطقه كم خطر از لحاظ اين بيماري كمربندي از شهرهاي بندرگز، كردكوي، گرگان، علي آباد، راميان، آزادشهر و مينودشت را شامل شده است. در اين تحقيق در مجموع 135نمونه خاك نيز در استان جمع آوري و روي آن بررسي انجام شده كه نتايج آن نشاندهنده ارتباط مستقيمي بين ميزان سلنيوم خاك و ASR سرطان مري در استان گلستان است. در اين تحقيق ميزان سلنيوم در منطقه پرخطر سرطان مري به طور معناداري بيشتر از منطقه كم خطر گزارش شده و نشان مي دهد كه ميزان سلنيوم در خاك استان گلستان بيش از حد مجاز بوده و با بروز سرطان مري ارتباط دارد. علاوه بر ميزان بالاي سلنيوم در خاك، در اين منطقه عوامل زمينه اي ديگري وجود دارد كه ممكن است بر ارتباط ميزان سلنيوم خاك و ميزان سلنيوم بدن انسان تاثيرگذار باشد. در اين خصوص اين تحقيق نشان داد كه ميزان زياد سلنيوم در اين منطقه در كنار خاصيت قليايي خاك ممكن است باعث افزايش بيش از حد اين عنصر در محصولات كشاورزي شده و در نتيجه به ايجاد مقادير بالا و بيش از حد مجاز سلنيوم در بدن ساكنين استان گلستان منجر گردد. از سوي با توجه به يافته هاي اين مطالعه كه نشان داد ميزان سلنيوم در خاك استان گلستان بالاتر از حد مجاز مي باشد ،به نظر مي رسد كه اين مساله موجب افزايش بيش از حد مجاز سلنيوم در بدن ساكنين استان شده و به عنوان يكي از عوامل خطر بروز سرطان مري در اين استان وبخصوص در تركمن صحرا نقش ايفا مي كند. مطالعه اكولوژيك رابطه بين ميزان سلنيوم خاك و سرطان مري در استان گلستان باهمكاري دكتر شهريار سمناني، دكتر غلامرضا روشندل، دكتر عباسعلي كشتكار، دكتر آزاده سادات زنده باد، هادي رحيم زاده، دكتر سيما بشارت، دكتر نفيسه عبدالهي، دكتر عبدالوهاب مرادي، عبدالجليل ساريخاني، هانيه سادات ميركريمي و سيده زينب هاشمي نسب از اساتيد ،محققين و كارشناسان دانشگاه علوم پزشكي گرگان، مركز تحقيقات گوارش و كبد گلستان، انجام شده است. بيماري سرطان مري عبارت است از هجوم سلولهاي سرطاني به ناحيه مري كه باعث تنگ شدن محل عبور غذا از مري به معده ميشود، اين امر باعث اشكال در بلع غذا و اختلال حركتي عضله صاف مري و در نهايت باعث اختلال در هضم غذا ميشود. وقوع سرطان مري را به خوردن مواد كارسينوژن مثل نيتريتها ، مخدرهاي دود شده ، سموم قارچي در سبزيجات ترش شده و نيز آسيب مخاطي ناشي از اعمال فيزيكي طويل المدت نظير چاي داغ ، تنگيهاي ناشي از تشعشع و آشالازي (اختلال حركتي عضله مري) هم نسبت دادهاند. علايم كلي اين بيماري در قسمت عمده بيماران ديسفاژي پيشرونده (اشكال در بلع) به صورت كاهش وزن در مدت كوتاه ميباشد، اشكال در بلع ابتدا مربوط به مواد غذايي جامد است و به تدريج پيشرفت نموده مشمول غذاهاي نيمه جامد و حتي مايع نيز ميگردد. احساس توده و برجستگي در گلو و بلع دردناك، درد انتشار يابنده به سينه يا پشت، رگورژيتاسيون (بالا آمدن غذاي هضم شده بدون زور و فشار) غذاي هضم نشده همراه با تنفس بدبو و به دنبال آن سكسكه كه ممكن است با استفراغ و پنوموني آسپيراتيو (التهاب لايههاي ريه) همراه باشد، از ديگر علائم اين بيماري است. تشخيص در 95 درصد موارد بوسيله نمونه برداري از بافت زنده و فاگوستروئودنوسكوپي همراه با بيوپسي داده ميشود. ساير روشهاي تشخيصي شامل برونكوسكوپي ، مدياستينوسكوپي ، اسكن توموگرافي كامپيوتري قفسه صدري و شكم ميباشد كه در صورت وسعت و گسترش تومور به مدياستن و عقدههاي لنفاوي پاراآئوتيك انجام ميشود. بسياري از پزشكان معالجه خود را منحصر به كنترل بيماري مينمايند، جراحي تمام تومور (ازوفاكتومي) تنها در 40 درصد موارد ميسر بوده و سلولهاي تومورال باقيمانده كرارا در حاشيه ناحيه بريده شده ، وجود دارند. همچنين اقدامات درماني مشتمل بر شيمي چند دارويي ، راديوتراپي به عنوان راه درماني اوليه است.